ژن لە ڕوانگەی قورعانەوە بەشی دوهەم

                      ژن  لە ڕوانگەی  قورعانەوە 

                     بەشی  دوهەم 

            بەناوی  خوای   دڵاواو   دلۆڤان
لە بەشی  پێشتردا بەکورتی  باسمان  لە  بەرانبەری  ژنو پیاو لەبواری  مافی  مڕڤانە کرد چەند  ئایەتی   قورعانیشمان  کردنە   بەڵگەو  پێخۆری  باسەکە ،کە هەمویان  هەر بە ئەی  مرۆفەکان  دەستیان  پێدەکرد. واتە  خوای  مەزن  ڕوی  فەرمانەکانی  لە مرۆڤ بو بەژنو  پیاویەوەو  هیچ  جیاوازیەک  دانەنرابو . تەنانەت  لە ئەرکە  عیبادیەکانیشدا  هەر بەو  جورەیە ، وەک : نوێژ بکەن  ، زەکات  بدەن ، ڕۆژو  بگرن ، درۆمەکەن ،  خۆلە غەیبەتو  بوختان  بپارێزن . هەرچەند  بابەتەکە  زۆری هەڵدەگرێیو لێکۆڵێنەوەی  زیاتریدەوێی ، بەڵام  نامەوێی  درێژی  بکەمەوەو  زۆر  بەکورتی  لێیان دەدوێمو دەڵێم : مەست نمونەی  خەڵوارە . ئەوەی  بەلای  منەوە  جێگەی  گومان  نیە  ئەوەیە کە لە هیچ  جێگای ئەو  قورعانە دا  لە باری  مافی  مرۆڤانەدا  جیاوازیەک  لە نێوان  ژنو  پیاو  دانەنراوە.
لە روانگەی  قورعانەوە  چاکەو  خراپە  بە ژن بونو  پیاوبون  نیە، بەڵکو هەمو  شتەکان بەستراوەتەوە  بە  هەوڵو  تێکۆشانی  مرۆڤەکان و هەر کەس  پاداشتی  کردەوەی   خۆی وەر دەگرێ ( لیس  للانسان  الا  ماسعی) من بەلامەوە سەیرە کەلە باری  مرۆڤ  بونو مافەکانی جیاوازیەک  لەنێوان  ئەو دوانەدا  هەبێ ! ڕاستی  ئەوەیە  کە  ژن  لە ئیسلام دا جێگەو  پێگەو  دەوری  گرینگی  هەیە  و  کاروباری  کۆمەڵگا بەبێی  بونی  ژن  بەڕێوە ناچێی. ژنان  لە ئاوەدانکردنو  بەڕێوەبردنی دینو  دنیا  قوربانیان داوە . تێکۆشانی  ژنانهەر  کورت  نەکراوەتەوە   لەکاری  ماڵو  قەتیس کردنیان  لە ژورەوە.!
لەو  بەشەدا چەند  ئایەتێکیتر  کە باس  لە بەرانبەری  ژنو  پیاو  دەکەن ، وەک  مرۆڤ ئەرکی  یەکسانیان  هەیە . لە پێشدا  دەڵێم : بەسە  بۆ  نرخو  بایخی  ژن  کە : دایکە ، خوشکە  ، هاوسەرو   شەریکی  ژیانە ، وەدیهێنەرو  بەخێو  کەری  منداڵانە،  بەگشتی دایکی  هەمو  ژنو  پیاوانانی   ناوداری  جیهانە . بنەماڵەو  کۆمەڵگاش  پێکهاتەکەی هەر لەژنو  پیاوانە، وەک  پێشتریش  کتومە : بونی  پیاو  بەستراوەیە  بەبونی  ژن .  ئەگەر سەیری  سەرەتای  ئیسلامیش  بکەین  دەبینین  ژنان  تەنانەت  لـە شەڕو   ڕاوێژیشدا بەشداریان  کردوە وەک : (ئومو سەلەمە) لە سوڵحی  (حودەیبە ) دا.  لە بارەی  ئازایەتی ژن  لە شەڕیشدا لە (خالیدی کوڕی وەلید)  دەگێڕنەوە کە کتویە : ( سەرم  سوڕ  مابو  لە ئازایەتیو  چوستو  چالاکیو  لێزانی  شەڕوانێک ، کە دوایە  بۆم  دەرکەوت  ژنێک  بوو.) بەکورتی  لە هەمو  سەردەمێکدا   ئەرکی بەنرخو  قورسو  گرانـو  بایخداری  ژنان  بەر چاو  بـوەو  حاشای  لێناکرێیو بەردەوام  تەواو  کەری  پیاو بوە . خواش  لە قورعاندا فەرمویە : { وەک  چۆن  ژنان  ئەرکیان  لە سەر شانە  ، بەو ڕادەیەشو  زیاتریش  مافی رەوای  خۆیان  هەیە.}  ژن دەبێی  وەک  بونەوەرێکی  پلە بەرزی کە  دەبێتە  هۆی ڕێک  خستنی  کۆمەڵگاو  پێگەیاندنی گەورە پیاوانی   جیهان  حیسابی  بۆ بکرێیو  ڕێزیلێبگیرێی و  هەر  بەو  پێیەش  دەبێی ئازادیو  دەسەڵاتی  وەک  پیاوی  پێبدرێی . ئەگەر بە  پێوەری  زانستو  ئەقڵو  مەنتیق  هەڵیسەنگێنین  دەزانین  دەوری  ژن  چەندە   گرینگە وخواش فەرمویە: سوڕەی : تەوبە – ٧١ و ٧٢ { ژنو پیاوی خاوەن بڕوا دۆستییەکترن،فەرمان  بەچاکە دەکەنو پێشگیری  لە خراپە  دەکەن ، نوێژ دەکەنو  زەکات  دەدەن و  بەفەرمانی  خواو  پێغەمبەر  ڕەفتار  دەکەن ، خواش  وەبەر  بەزەیی  خۆیان  دەخا ،  هەر ئەو  دەسەڵاتداری   لە کارزانە.} ئەوەتا  خوا  بەناو ژنو  پیاو  لە کردنی  کاری  چاکو پارێز  کردن  لە خراپە دا  ناو دەبا و  مزگێنی باشترین  پاداشیان  پێدەدا.
مەسەلەی  ژن لە دنیای  سەردەم  دا  بە  بونی  زانایانی  دڵپاکو  دڵسۆز ، گەشەو پێش کەوتنی  عیلمو  زانست  لەو  بوارەدا، تا ئێستاش  نەگەیشتۆتە  ئەو  حاندە  کە  بتوانریی چارەسەریەکی هەمیشەییو  ئەقڵ  پەسندانە  بدۆزرێتەوە. بە باوەڕی  من هۆیەکەشی  ئەوخراپ  تێگەیشتنە یە لە مەسەلەی  ژنو  لادانە  لە ناوەرۆکی  مەبەستەکە ، هەر کەس بە قەدەر  تێگەیشتنو  هەڵسەناگاندنو  حەزو  ویستو   بەرژەوەندیش ، مافەکان  دیاریدەکەن . هەر  لەخراپ   تێگەیشتنەوەیە  کە   نارەوایی  دەکرێو کەسایەتی  ژن  دەشکێندرێی . شێوەی  نادروستی   پێوەندیو   تێکەڵاویو   ژیانی  هـاوبەش کارەساتی  نەشیاویانلێی دەکەوێتەوەو  گرێی  کوێرەکە  هەروا  بەنەکراوەیی  ماوەتەوە.
گۆڕەپانی  ئیسلام  گەلێک  هەراوو  پانوبەرینە دەبێی  جێگەی هەموی  ڕاو بۆ چونەکانی هەبێیو  بەردەوام  دەگەڵ  نەیارانیشی  سەرقاڵی  بـەحسو  وتـو  وێـژ بێی ،  بە پێچەوانەی ئەوەی  ئەوڕۆ  دیوارێکی  نەزانانەی  لە دەور  کێشراوە، ئەوەندەیان  گرانو حاستەم کردوە  کە موسڵمان  خۆشیان لە چەنگی  وەزاڵە  هاتون ، بەجۆرێک  کە نیوەی کۆمەڵیاندەست  بەسەر  کردوەوتەنانەت  هەر ماوە  چاویان ببەستن و هەمو  ئیرادەیەکیان   لێی قۆرغ کردون! خوێندن  کە  پایەی  ئەسڵی  ژیانی  کۆمەڵگایە و یەکەمین  وشە  کە خوا بە پێغەمبەرەکەی  دەڵێی :( اقرء ) بـخوێنە . واتە پێش  هەمـو  بـڕیارو  فەرمانی عیبادیو کۆمەڵایەتی خوا  فەرمانی  خوێندن  دەردەکا .  لەوەشدا نە  کوتراوە  هەر  پیاو  بخوێننو ژنان  مافی  خوێندنیان نیە . من نازانم بەکام   ئوسوڵی  ئایینی  ئیسلام  ئەو هەمو  شورەو دیوارە  لە دەوری  ژنان  کێشراوەو، پیاویش  بە کەیفیخۆی  پێشی  بەرەڵا  کراوە!! هەر  کردەوەیەکی  دینیو  دنیایی  ئەگەر  لە ڕوی ئەقڵەوە  بیری  لێنەکرێتەوەو هەڵنەسە نگێندرێی ، بەرژەوەندی گشتی  مرۆڤانەی  تێدا ڕەچاو  نەکرێی، ناگاتە  ئاکاموسەرئەنجامتوشی  شکست  دەبێی . هەر  هـەنگاوێکیش  کـە بـۆ  وەدیهێنـانی  مـافـی  ژن  هـەڵـدە هێندرێتەوە ، دەبێی  زانستیانەو  بیرۆمەندانەو  داد پەروەرانە  بێیو  لەڕاستیدا نیشاندەری ژیانی هاوبەشی   بەختەوەرانە بێی ، نەک  لە  ڕوی  هـەڵچونـودەمارگرژیو  نەزانانە ، کە ببێتە هــۆی   لێکترازانــو  ناکۆکیو  ناتەبایی  شێواندنی  ژیانی  هـاوبـەش و  پـساندنی شیرازەی بنە  ماڵە.  گومان  لەوەدانیە  کە ئاوەدانکردنی  هەربنە ماڵەو  کۆمەڵگایەکو وڵاتێک   لە  هەمو  بوارەکانی  ژیاندا پێویستی  بەوە  هەیە کە  ئەو  دوو چینە  واتە  ژنو پیاو بە ڕوحێکی  پاکو  بێگەرد ، بە خۆشەویستیو  دڵسۆزیەوەو  ڕێزی  بەرانبەرهاوکارویاریدەدەری   یەک  بن . لەهەر ماڵو  ئاوەدانیو وڵاتێک  کە نیوەی  هێزی  هەڵسوڕێنەری کەژنە ، ئەگەر  دەگەڵ  نیوەکەی   دیکە  لەحاڵی   دژایەتیو  ململانەی  نەخوازراو  دابێی ئەوە هەرەس  دێنێو بەرەو  پێش  ناچێێ ، لەجێگای  خۆی چەق  دەبەستێو  ئوسولەن ژیانمانای  خۆی لە دەست  دەدا. کەوابـو  ئەوە  جەبری  مێژوی  ژیانە ، ئەو  دوانە   بـونـیان هەیەو  دەبێی هەش  بن ، پێکەوەش  بژینو   تێکەڵاویش  بکەنو  نەوە  بەدوای  نەوەدا تەحویلی  کۆمەڵگای  بدەن . ئیسلام  وەک  چۆن بـونی  ژنی  بـۆ زیندوبونی  کۆمەڵگا دروست کردوە ، هەر واش  ئەرکی  کارو  تێکۆشانیشی  خستۆتە  سەر  شانو  دەبێێ لەو بوارانەدا  کە شارەزاییو  توانای  هەیە  شان  بەشانی  پیاوان   کاربکا و  ڕەو   ڕەوەی ژیان   هەڵسوڕێنێ .بۆ مەسەلەی  چاکیو  خراپیش  لە بارەگای  خوادا  کەس لە کردەوەی کەسیتر  بەر  پرسیار  نیە  تەنانەت  دایکو بابیش ، کێی ئاکار  چاکە  پاداشی  دەدرێتەوەو کێش  خەتابارە  لێی   دەپرسرێتەوە . ئیسلام   پێداگرە  لە سەر  بەرانبەری  ژنو  پیاو لە مافی  مرۆڤانەدا ، ئەو  یەکسانیە بناغەی  حەسڵێ  ژیانی مرۆڤەکانە . ئەگەر  لە  هـێندێک بـواردا  جیاوازیەک  دەبیندرێی  دەیڵێمەوە  هـیچ  پێوەندیەکی  بە ژنـو  بـون  یـان  پـیـاو بـونەوە  نیە ، بەڵكو  لە بەر  بەرژەوەندیەکە  کە ئیسلام  بـۆی  لە بەرچاو  گرتون ، خۆ ئەوەش هەر تایبەتی  کۆمەڵگای  ئیسلامی  نیە ، بەڵکو لە  هەر کۆمەڵگایەک دا هـەبـوەو دەبێی. سوڕەی ( نیساء : ٣٢و ٣٤ )  { نابێی  ئاوات  بۆ  ئەو شتانە  بخـوازن  کە  خـوا بە هێندێکانی  داوەو  بە هێندێکانی  نەداوە ! ژنـو  پیا  بە پێی  هـەوڵو  تێکۆشانی  خۆیان هەیە ، بـۆ  زێدەبەشی  لەخوا  بپاڕێنەوە ، خوا  ئاگاداری  هەمـو  شتەکانە. }  بـڕوانە  لـە بـواری  ڕێزو حورمەتەوە  خوا دیسان  جیاوازی  لەنێوان ئەو  دوانە  دانەناوە.دەفەرموێی : { لقد  کرمنا  بەنی  ادم} {للرجال  نصیب  و للنساء  نصیب . ولـهن  ما علیهن} واتە  لە بارەگای  خوادا  ڕێزو ئیحتیڕام بۆ  بنیادەمە  بەگشتیو کەسی  لێی هاوێرنەکراوە . پاشان دەڵیێ: ژنـو  پیاو  هەرکەسە  بەشێ  خۆی  هەیە و  هیچکامیان  بێبەش نەکراوە. لە ئەرکو  بەر پرسایەتیو   پاداشو  سەزاش دا  هەر  کامەیان  بە پێی  کردەوەیخۆی  بۆی  دیاریکراوە.
کۆمەڵگای  ئێمە  دەبێی  لە ژێـر کار تێکەری  دابـو نـەریتو ڕەفتاری  نامەنتیقیو نەزانانەو بـڕیاری  هـەڵنە سەنگێدراوی  دەمـار  گرژانە   بێتە  دەرو   ئەوە بسەلمێنێ کە ژنیش وەک  پیاو  دەسکری  خوایە ، لەهەمو  ئەو خۆشیو ناخۆشیو  نازو  نیعمەتانەی  خوا بۆی دروستیکردون بـەشی  خـۆی  هـەیـە ، لە بـاری  فێر کردنـو  بارهـێـنـانـودابین کردنی پێداویستیەکانی   ژیان ، دەبێی  فێر بکرێی ، ڕابهێندرێی بۆ بەڕێوە   بردنی  ژیانی  هاو بەش  کە بەداخەوە  ئێمە  کەممان  کردوەو  خۆمان  لێی بواردوەو  مافی  ژنمان  لەو بوارەدا  پێشێل  کردوە. بەپێی  ئەزمونی  ژیانم  بۆم  دەر کەوتوە  کە تائیستاش  لە ژێر باری دابو  نەریتی   نەشیاو  کەببونە  باوی  ڕۆژ   ڕزگارمان  نەبوەو ، هەر هەموشی خۆمان  دەیکەینو  دەیخەینە  ئەستۆی  ئاێینو  ئیدەکان ، لە ناو  ئەوانیشدا  ئیسلام !  بەدڵنیایەوە  لەئیسلام دا  هیچ  بڕگەو  بڕیارێک  نیە  کە بۆ  زیان  گەیاندن  بەمرۆڤەکان دەرکرابێی، ئەوە  مرۆڤەکانن  بە حەزو  ویستو  بە پێی  بەرژەوەندی  خۆیان   لێکی دەدەنەوە . بۆ وێنە کوشتن یەکێک  لەو دوشتە  خراپانەیە  کە خوا نەفرەتی  لە بکەرەکەی کردونو  بە خراپترین  کردەوەیان  دەزانێی ،کە چی  لە دنیای  ئەوڕۆدا  هەر  بەناوی ئیسلام و  بەرگری  یانپەرە پێدانی ، ڕۆژانە  دەیانو  بگرە سەدان کەسی   بێئاگاو  بێی تاوان  کە لە ناویاندا  ژنـو  منداڵیش  زۆرن  قەتـڵـو  عام دەکرێن! لە کۆماری  بەنـاو ئیسلامی  ئیرانیشدا  هەمومان  دەزانین  بە کوتنی وشەی (بسمه تعالی)  بەسەدان  کورد بێتاوانو  بەبێی  ئەوەی  تەنانەت ناویشیان بـزانن ئێعدام دەکران!!کە ئەو   بـڕیـارانە هیچ  فڕیان  بەئیسلامەوە  نیە، ئیسلام  هەرگیز  وا نەبوەو  نیە !!  لەسەرەتای  ئیسلامدا کە بە سەردەمی  نەزانی  باسی  لێدەکرێی ژنان  نەک  هەر  کاری  ئاسایی  بەڵکو  لە شەڕیشدا  بەشداریان  کردوە . لە چوار  بواردا  زۆر  چالاکو  هەڵسوڕ  بون وەک : (١) برین  پێچی  و دەرمانی  بریندارو  نەخۆشان  لە گۆڕەپانی  شەڕدا وەک دایکی سەلیم  کە ژنێکی  ئەنسارەکانبو بەشداری  شەڕی  دەکردو برینی  دەرمان دەکردن ، ئاوی  دەدا  بە شەڕوانەکان ، خواردنی  بـۆ  ساز  دەکردن . (٢) جابر دەڵێی: ژنان  لە کارو   باری فەلایی و  کشتوکاڵ  دا یارو  یاوەری  پیاوەکانیان  بـون . (٣) خێزانی  ئیبنو  مەسعود کاری  دەستی  دەکردو  بـژیوی  ژیانی  بنە ماڵەیدابین  دەکرد. (٤) فێر کردنو  فتوا دەرکردن. لەو بوارەدا  زۆرێک  لـە ژنـان  هـەڵسوڕ  بـون کە ئەودەم  ناودارترینیاندایکی  سەلمە و عایشە بـون . حەفسەی  کچی  عومەر هەمـو  قـورعانی  کۆ  کردەوەو شێوەی  خوێندنی  بـۆ دیاری کرد  کەبە (قرائة  حفسە)  بەناوبانگە. ئیستا  کە عیلمو زانست  گەشەی  کردوەو، قەدەغەو قورغ  کەمبونەتەوە ، بەربەستەکان  زۆریان نەماون،دەبینین  لە هەمو بـوارەکانی  ژیاندا  زۆریان  لە پێشەوەی  پیاوانن. بەدڵنیایەوە هـیـچ دژایەتیەکی  دەگەڵ  دین نیە . بەداخەوە  هێندێک ئەوەندە  کورت  بینو  کەم زاننو ڕەش بینو  دڵ  پیسن   وادەزانن  کە ژنـو  پیاو  هیچ  هەستو  شعـورێکیان  نیە  جـگـە لـە کردەوەی  فەساد ، هەر کە   تـوشی  یەکبون  ئەوە  وەحشیانە  هـەڵـدەکـوتنە   سەر یەکـو کردەوەی  نە شیاو  ئەنجام  دەدەن !! نا هەرگیز  وانیە  من خۆم  ژنم دیوە  حەزی  لە پیاو نەبوەو  ئامادە نەبوە   خۆی  بەدەستەوە  بدا ، سێ برینی  خەنجەری  تێکراوە  بەڵام  هەر تەسلیمی پیاوەکە نەبوە.! ئەو  شێوە  بیر  کردنەوەو  هەڵسەنگاندنانە  لە ڕوی  دڵ  پیسیو  نەزانیەوەیە . بەباوەڕی  من ژنیش  وەک  مرۆڤ  دەتوانێ  لەپیاو  باشتر  بەسەر  نەفسی  خۆی دا  زاڵ بێی ، دەتوانی  ببێتە  سەرۆکو  سەردار، دیارە  بـۆ  هیچکام  لە ژنو  پیاو  شتەکە  گشتی  نیە و  وەک  چۆن  لە پیاودا  چاکو  خراپ ، زاناو  نەزان ، ئازاو  بێغیرەت ، شوڕشگێڕو  ناشۆڕشگێڕ و.... هەیە  بـۆ  ژنیش  عەینی شتە. ئەگەر ڕوکتر  بڵێم  زێدەبەشی  بە ژن  بون  یان  پیاو بون نیە و خوا فەرمویە : { مرۆڤ هەر ئەوەی  بۆ  حیساب  دەکرێی  کە کردویەتی.} خۆ دەبێی  ئەوەش  لەبیر  نەکەین  کە خوو خدەو  دابو  نەریتو ، ژینگەو دەورو بەریش  دەوری  خۆیان هەیە و ئەوەش بەستراوەتەوەبە تاکەکانی  مرۆڤ  خۆیانو ، ئەوانن  هەڵدەبژێرن و  کاری  پێدەکەن. لە ئاخری  باسەکە دا  دەمەوێی  بڵێم :  بۆیە  لەو بەشەدا  زۆر  سەرم لە ئایەتی  قورعانی  نەداوە   ، چونکە نەم ویستوە  نیوەی  قورعان  لێرەدا  بنوسمەوە . لەدوایین  وتە دا  دەڵێم : ئەرکی  زانایانو مامۆستایانی   ئایینی   دڵسۆزە   کە  بە  سەداقەتو  بێی  سڵ کردن  لەکەس   لەو  بوارەدا بەر دەوام  بنو  هەوڵ   بدەن   ئەو بابەتە   بـەشێوەیەکی   مـەنتیقیو   ئاقڵانـەو   زانـایـانـە شیبکرێتەوە   لێک   بدرێتەوە ،  کۆمەڵگای   بە ژنو  پیاوەوە   تێبگەێندرێی ،  نـەکـرێتە دەسمایەی  گرمکردنی  بازاڕی  سەقەتفرۆشان، ئەوە  بسەلمێنن  کە هەردو  لایان مرۆفنو مافەکەیان  وەک یەکەو  بەبێی  یەکتریش  بونیان نابێی.
بەو  هێوایە  توانیبێتم  شتێکی  کورت  هەر چەند  کرچو کاڵیش  بێی  بیخەمە  بەر  چاوی  خوێنەران.
          براتان    مەلا  برایم  مەجیدپور.  ١١ / ٨ / ٢٠١٤  هولەند